Tất tần tật về chế độ bảo hiểm thai sản 2023: Quyền lợi và cách hưởng

Trong cuộc sống hiện đại, quyền lợi và bảo vệ lao động trở nên vô cùng quan trọng, đặc biệt là chế độ thai sản dành cho những thiên thần nhỏ sắp chào đời. Việc hiểu rõ và nắm bắt các quy định về chế độ thai sản không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe, đảm bảo thu nhập của người lao động mà còn xây dựng một tương lai tươi sáng hơn cho gia đình và xã hội. Hãy cùng khám phá từng chi tiết về chế độ thai sản để bạn có thể trang bị cho mình những kiến thức cần thiết nhất trong hành trình làm cha mẹ.

Chế độ thai sản là gì?

Chế độ bảo hiểm thai sản là một phần của Bảo hiểm Xã hội bắt buộc, nhằm đảm bảo thu nhập và sức khỏe cho lao động nữ khi mang thai, sinh con, nuôi con nhỏ, nuôi con nuôi dưới 6 tháng tuổi và thực hiện các biện pháp tránh thai. Ngoài ra, lao động nam có vợ sinh con cũng được hưởng chế độ này nếu có đủ điều kiện tham gia bảo hiểm.

Đối tượng hưởng chế độ thai sản

Lao động nữ mang thai

Theo luật, lao động nữ mang thai có quyền hưởng chế độ thai sản để đảm bảo sức khỏe và thu nhập trong suốt thời kỳ mang thai. Điều này giúp lao động nữ có điều kiện chăm sóc tốt nhất cho bản thân và thai nhi.

Lao động nữ sinh con

Lao động nữ sinh con cũng nằm trong diện được hưởng chế độ thai sản. Quyền lợi này bao gồm thời gian nghỉ trước và sau khi sinh để lao động nữ có thể phục hồi sức khỏe và chăm sóc con nhỏ.

Lao động nữ mang thai hộ và người mẹ nhờ mang thai hộ

Đối tượng này bao gồm cả lao động nữ mang thai hộ và người mẹ nhờ mang thai hộ, giúp bảo vệ quyền lợi của cả hai bên trong quá trình mang thai và sau khi sinh con.

Người lao động nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi

Người lao động nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi sẽ được hưởng chế độ thai sản nhằm hỗ trợ thu nhập và đảm bảo điều kiện chăm sóc trẻ nhỏ tại gia đình.

Lao động nữ thực hiện các biện pháp tránh thai

Lao động nữ thực hiện các biện pháp tránh thai như đặt vòng tránh thai hoặc triệt sản cũng được hưởng chế độ thai sản để đảm bảo có thời gian hồi phục sau khi thực hiện các biện pháp này.

Lao động nam có vợ sinh con

Lao động nam tham gia bảo hiểm xã hội có vợ sinh con cũng được hưởng chế độ thai sản. Điều này giúp chia sẻ trách nhiệm chăm sóc vợ và con sau khi sinh.

Thời gian nghỉ chế độ bảo hiểm thai sản

Thời gian nghỉ chế độ bảo hiểm thai sản được quy định rõ ràng nhằm đảm bảo quyền lợi và sự phục hồi sức khỏe cho người lao động. Quy định chi tiết về thời gian nghỉ trong từng trường hợp cụ thể giúp người lao động và người sử dụng lao động tránh được các tranh chấp pháp lý liên quan.

Thời gian hưởng chế độ thai sản khi khám thai

Trong suốt thai kỳ, lao động nữ được nghỉ việc để đi khám thai 5 lần, mỗi lần 1 ngày. Nếu ở xa cơ sở y tế hoặc thai phụ có bệnh lý, thai không bình thường thì được nghỉ 2 ngày cho mỗi lần khám thai. Thời gian nghỉ này tính theo ngày làm việc, không kể ngày nghỉ lễ, nghỉ Tết, ngày nghỉ hàng tuần.

Thời gian hưởng chế độ thai sản khi sinh con

Đối với lao động nữ

Lao động nữ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trước và sau khi sinh con là 6 tháng, trong đó thời gian nghỉ trước sinh không quá 2 tháng. Trường hợp lao động nữ sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ hai trở đi, cứ mỗi con, người mẹ được nghỉ thêm 1 tháng. Thời gian nghỉ trước khi sinh tối đa không quá 2 tháng.

Đối với lao động nam

Trường hợp thông thường, lao động nam tham gia đóng BHXH được nghỉ 5 ngày khi vợ sinh con. Nếu vợ sinh con bằng phương pháp phẫu thuật, thời gian nghỉ là 7 ngày. Trường hợp sinh đôi, lao động nam được nghỉ 10 ngày, và cứ thêm mỗi con, người lao động nam được nghỉ thêm 3 ngày trong trường hợp sinh ba trở lên. Nếu vợ sinh đôi và phải phẫu thuật, lao động nam được nghỉ 14 ngày.

Thời gian hưởng chế độ thai sản đối với lao động nam

Lao động nam có vợ sinh con hoặc vợ thực hiện các biện pháp tránh thai sẽ được nghỉ chế độ thai sản theo quy định. Thời gian nghỉ cụ thể phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể như đã nêu ở phần trên.

Thời gian hưởng chế độ thai sản khi nhận nuôi con nuôi

Người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng tuổi sẽ được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản cho đến khi con đủ 6 tháng tuổi. Quy định này giúp đảm bảo trẻ nhỏ được chăm sóc và nuôi dưỡng trong giai đoạn đầu đời quan trọng.

Thời gian hưởng chế độ thai sản khi thực hiện các biện pháp tránh thai

Khi thực hiện các biện pháp tránh thai, người lao động sẽ được nghỉ hưởng chế độ thai sản để có thời gian hồi phục. Cụ thể, lao động nữ đặt vòng tránh thai được nghỉ 7 ngày và người lao động thực hiện biện pháp triệt sản được nghỉ 15 ngày.

Mức hưởng chế độ thai sản

Trợ cấp một lần khi sinh con

Căn cứ theo Điều 39 Luật Bảo hiểm Xã hội 2014, lao động nữ sinh con được hưởng trợ cấp một lần cho mỗi con bằng 2 lần mức lương cơ sở tại tháng sinh con. Nếu chỉ có chồng tham gia BHXH, người chồng sẽ được trợ cấp một lần bằng 2 lần mức lương cơ sở tại tháng sinh con cho mỗi con.

Mức hưởng chế độ thai sản hàng tháng

Đối với lao động nữ, mức hưởng một tháng bằng 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc hưởng chế độ thai sản. Lao động nam có vợ sinh con sẽ được hưởng trợ cấp một lần bằng 2 lần mức lương cơ sở. Tiền thai sản của chồng được tính bằng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc chia cho 24 và nhân với số ngày nghỉ.

Trợ cấp dưỡng sức sau sinh

Theo Điều 41 Luật Bảo hiểm Xã hội 2014, lao động nữ sau thời gian hưởng chế độ bảo hiểm thai sản, trong khoảng thời gian 30 ngày đầu đi làm mà sức khỏe chưa phục hồi thì được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe từ 5 đến 10 ngày. Lao động nữ được hưởng trợ cấp tiền dưỡng sức sau sinh mỗi ngày bằng 30% mức lương cơ sở.

Hồ sơ hưởng chế độ thai sản

Hồ sơ đi khám thai, sảy thai, nạo hút thai, thai chết lưu, phá thai bệnh lý, thực hiện các biện pháp tránh thai

• Trường hợp điều trị nội trú:
  • Bản sao giấy ra viện
  • Trường hợp chuyển tuyến khám, chữa bệnh trong quá trình điều trị: Bản sao giấy chuyển tuyến hoặc giấy chuyển viện.
• Trường hợp điều trị ngoại trú:
  • Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội của cơ quan có thẩm quyền
  • Hoặc bản sao giấy ra viện có chỉ định của y, bác sĩ điều trị cho nghỉ thêm sau thời gian điều trị nội trú.

Hồ sơ lao động nữ sinh con

• Bản sao giấy khai sinh
• Hoặc trích lục khai sinh
• Hoặc bản sao giấy chứng sinh.

Hồ sơ con tử vong sau khi sinh

Trong trường hợp con tử vong sau khi sinh, người lao động cần chuẩn bị thêm những giấy tờ như sau:

• Bản sao giấy chứng tử hoặc trích lục khai tử hoặc bản sao giấy báo tử của con
• Trường hợp con chưa được cấp giấy chứng sinh: Sử dụng trích lục/bản sao/tóm tắt hồ sơ bệnh án hoặc giấy ra viện của người mẹ hoặc của lao động nữ mang thai hộ có chứng nhận con chết.

Hồ sơ mẹ tử vong sau khi sinh

Trường hợp người mẹ hoặc lao động nữ mang thai hộ tử vong sau khi sinh con, ngoài hồ sơ của trường hợp thông thường, cần có thêm:

• Bản sao giấy chứng tử
• Hoặc trích lục khai tử của người mẹ hoặc của lao động nữ mang thai hộ.

Hồ sơ mẹ không đủ sức khỏe chăm sóc con sau khi sinh

Trường hợp người mẹ sau khi sinh hoặc người mẹ nhờ mang thai hộ sau khi nhận con mà không còn đủ sức khỏe để chăm sóc con, hồ sơ cần phải có thêm biên bản giám định y khoa của người mẹ/người mẹ nhờ mang thai hộ.

Hồ sơ nghỉ việc dưỡng thai

• Trường hợp điều trị nội trú: Bản sao giấy ra viện hoặc tóm tắt hồ sơ bệnh án thể hiện việc nghỉ dưỡng thai.
• Trường hợp điều trị ngoại trú: Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội thể hiện việc nghỉ dưỡng thai.
• Trường hợp phải giám định y khoa: Biên bản giám định y khoa.

Hồ sơ mang thai hộ

Trường hợp lao động nữ mang thai hộ sinh con hoặc người mẹ nhờ mang thai hộ nhận con cần có thêm các giấy tờ như:

• Bản sao văn bản thỏa thuận về mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
• Văn bản xác nhận thời điểm giao đứa trẻ của bên nhờ mang thai hộ và bên mang thai hộ.

Hồ sơ nhận con nuôi dưới 6 tháng

Trường hợp người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng tuổi, hồ sơ gồm bản sao giấy chứng nhận nuôi con nuôi.

Hồ sơ lao động nam

Trường hợp lao động nam thực hiện biện pháp triệt sản

• Trường hợp điều trị nội trú:
  • Bản sao giấy ra viện;
  • Trường hợp chuyển tuyến khám, chữa bệnh trong quá trình điều trị: có thêm bản sao giấy chuyển tuyến hoặc giấy chuyển viện.
• Trường hợp điều trị ngoại trú:
  • Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội;
  • Hoặc bản sao giấy ra viện có chỉ định của y, bác sĩ điều trị cho nghỉ thêm sau thời gian điều trị nội trú.

Trường hợp lao động nam nghỉ việc khi vợ sinh con

Trường hợp lao động nam hoặc người chồng của lao động nữ mang thai hộ nghỉ việc khi vợ sinh con, hồ sơ bao gồm:

• Bản sao giấy chứng sinh hoặc bản sao giấy khai sinh hoặc trích lục khai sinh của con
• Trường hợp sinh con phải phẫu thuật hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi mà giấy chứng sinh không thể hiện: có thêm giấy tờ của cơ sở khám, chữa bệnh thể hiện nội dung này.
• Trường hợp con tử vong ngay sau khi sinh mà chưa được cấp giấy chứng sinh: sử dụng trích sao hoặc tóm tắt hồ sơ bệnh án hoặc giấy ra viện của người mẹ hoặc của lao động nữ mang thai hộ thể hiện con chết.

Trường hợp lao động nam hưởng trợ cấp một lần khi vợ sinh con

Trường hợp lao động nam hoặc người chồng của người mẹ nhờ mang thai hộ hưởng trợ cấp một lần khi vợ sinh con, hồ sơ bao gồm:

• Bản sao giấy chứng sinh hoặc bản sao giấy khai sinh hoặc trích lục khai sinh của con
• Trường hợp con chết sau khi sinh mà chưa được cấp giấy chứng sinh: sử dụng trích sao/tóm tắt hồ sơ bệnh án hoặc bản sao giấy ra viện của người mẹ hoặc của lao động nữ mang thai hộ thể hiện con chết.

Thủ tục hưởng chế độ thai sản

Người lao động xin hưởng chế độ bảo hiểm thai sản cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo yêu cầu và thực hiện theo quy trình gồm 3 bước:

Bước 1: Nộp hồ sơ hưởng chế độ thai sản

• Trong thời hạn 45 ngày kể từ ngày trở lại làm việc, người lao động nộp hồ sơ hưởng chế độ thai sản cho người sử dụng lao động.
• Trường hợp thôi việc trước khi sinh hoặc nhận con nuôi, người lao động nộp hồ sơ và xuất trình sổ BHXH cho cơ quan BHXH.

Bước 2: Chờ xét duyệt

• Người sử dụng lao động lập hồ sơ tổng hợp theo quy định nộp lên cơ quan BHXH trong vòng 10 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ từ người lao động.
• Thời gian cơ quan BHXH xét duyệt và chi trả cho người lao động:
  • 10 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ từ người sử dụng lao động.
  • 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ từ người lao động thôi việc trước khi sinh hoặc nhận con nuôi.

Bước 3: Nhận chi trả từ cơ quan bảo hiểm xã hội

Trong vòng 20 ngày kể từ ngày nộp hồ sơ hợp lệ, người lao động sẽ nhận được thông báo chi trả của cơ quan BHXH. Nếu cơ quan BHXH không giải quyết, thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do. Người lao động nhận chi trả từ cơ quan BHXH trong thời gian tối đa không quá 20 ngày kể từ ngày nộp hồ sơ hợp lệ.

Hy vọng với những thông tin được chia sẻ, bạn đã có được những kiến thức cần thiết nhất về chế độ thai sản năm 2022.

Kết luận

Chế độ thai sản không chỉ là quyền lợi thiết yếu mà còn là sự bảo đảm quan trọng cho sức khỏe và sự ổn định kinh tế của cả gia đình trong giai đoạn đón nhận thành viên mới. Hiểu rõ và tận dụng đúng các quyền lợi này sẽ giúp người lao động yên tâm, vững vàng hơn trên hành trình làm cha mẹ. Hãy luôn cập nhật thông tin và nắm vững quy định để bảo vệ quyền lợi của mình một cách tốt nhất, mang lại hạnh phúc và an toàn cho gia đình.